واحد خبر mobile.ir : در یک نظرسنجی، از کارشناسان حوزه فناوری خواسته شد تا پیش‌بینی خود از دنیای تکنولوژی در 20 سال آینده را روی کاغذ آورده و نام محصولاتی را که به نظر آنها در آینده نه چندان دور به زندگی بشر راه پیدا می‌کند، بنویسند. در این میان، بسیاری از آنها به شکل عجیبی در یک مورد توافق داشتند و آن چیزی نبود جز «لنزهای تماسی هوشمند». اما با توجه به سرعت پیشرفت کنونی در عرصه فناوری، به نظر می‌رسد رویای استفاده از لنزهای هوشمند، خیلی زودتر از آنچه به نظر می‌رسد در دنیای واقعی محقق شود. ایده تولید لنزهای هوشمند چندی‌ست که در آزمایشگاه‌های متعددی در سراسر دنیا دنبال شده و اکنون به جایی رسیده که با تولید محصول نهایی فاصله چندانی ندارد.

ایده ساخت پوشیدنی‌های هوشمند چیز جدیدی نیست. جدای از ساعت‌ها و دستبندهای هوشمند – که هم‌اکنون به محصولاتی جاافتاده تبدیل شده‌اند – مصادیق دیگری از پوشیدنی‌های هوشمند نیز در حال توسعه هستند، از جمله خالکوبی هوشمند، برچسب بدن هوشمند، پوشاک هوشمند و نهایتا عینک هوشمند. لذا جای تعجب ندارد که لنزهای تماسی هوشمند نیز بتوانند به زندگی روزمره انسان وارد شوند. ماجرا زمانی جالب می‌شود که بدانید در حال حاضر چند کمپانی مشغول کار روی این نوع لنزها بوده و محصولات خود را در رویدادهای بین‌المللی به نمایش گذاشته‌اند. از جمله مهم‌ترین این کمپانی‌ها می‌توانیم به Mojo Vision و InWith اشاره کنیم. هرچند که گوگل، سامسونگ و سونی نیز بی‌کار ننشسته و قدم‌هایی را – هرچند کوچک – برداشته‌اند.

در ادامه قصد داریم شما را با جدیدترین دستاوردهای شرکت‌های فوق در زمینه توسعه لنزهای هوشمند آشنا کنیم.

Mojo Vision

حدود دو سال قبل، در رویداد CES 2020 شاهد رونمایی از پیش‌نمونه یک لنز هوشمند توسط کمپانی Mojo Vision بودیم. پس از گذشت دو سال، Mojo Vision در CES 2022 از همکاری خود با آدیداس برای تولید نخستین لنز هوشمند خبر داد. این محصول – که فعلا در مرحله پیش‌نمونه است – Mojo Lens نام داشته و دارای نمایشگر میکرو ال‌ای‌دی به اندازه یک دانه شن است.

تکنولوژی Mojo Lens به نوعی AR یا همان واقعیت افزوده است، البته نه آن واقعیت افزوده‌ای که تا به حال دیده‌اید. نمایشگر مونوکروم سبز رنگی که درون این لنز قرار گرفته می‌تواند متن، گرافیک‌های ساده و حتی برخی تصاویر (از جمله نقشه یا اطلاعات مربوط به اشیا) را پیش چشم کاربر به نمایش بگذارد، اما این لنز به گونه‌ای طراحی شده که عملکردی مشابه یک ساعت هوشمند داشته باشد. شتاب‌سنج، ژیروسکوپ و مغناطیس‌سنج این لنز، امکان ردیابی چشم را فراهم می‌کنند.

ردیابی چشم در عینک‌های واقعیت افزوده یا واقعیت مجازی توسط دوربین‌هایی انجام می‌شود که حرکت چشم را حس می‌کنند. اما توانایی Mojo Lens در ردیابی چشم به این دلیل است که این لنز حقیقتا روی چشم کاربر می‌نشیند. به این ترتیب، به گفته مقامات Mojo Vision، سنسورهای موجود در این لنز به لطف تماس مستقیم با کره چشم، می‌توانند حرکت چشم را دقیق‌تر از عینک‌های AR یا VR محاسبه کنند (درست مثل عملکرد ساعت‌های هوشمند که در تماس با پوست بدن می‌توانند کمیت‌های مختلفی مثل ضربان قلب، استرس و ... را اندازه‌گیری کنند).

علاوه بر سنسورهای یادشده، Mojo Lens شامل اجزای دیگری از جمله باتری، سنسور ردیاب حرکت و اتصال بی‌سیم کوتاه‌بُرد است. البته باید توجه داشته باشید که این لنز یک دیوایس کاملا مستقل نبوده و برای اینکه بتواند کار خود را به درستی انجام دهد، باید به شکل بی‌سیم با یک دیوایس دیگر – که به گردن کاربر آویخته می‌شود – در ارتباط باشد. Mojo Vision این دیوایس گردن‌آویز را relay یا «ایستگاه تقویت» می‌نامد، زیرا نقش کامپیوتر همراه لنز را ایفا می‌کند.

در حال حاضر این لنزها نمی‌توانند مستقیما به گوشی‌های هوشمند متصل شوند زیرا به اتصال کم‌مصرف‌تری نیاز دارند. استیو سینکلر (Steve Sinclair)، معاون ارشد محصولات در کمپانی Mojo Vision، استفاده از بلوتوث LE را به دلیل مصرف بالا برای این کار مناسب نمی‌داند. در حال حاضر، اتصال بی‌سیم در Mojo Lens در باند گیگاهرتز است، اما به گفته سینکلر، برای اطمینان از نبود تداخل در اتصال، باید کار بیشتری روی آن انجام شود.

ظاهرا گوشی هوشمند فاقد فرکانس مورد نیاز برای اتصال به این لنز است. به گفته سینکلر، با توجه به محدودیت قدرت فرستندگی لنز، لازمه ایجاد ارتباط بین لنز و قسمت کامپیوتری، آن است که این قسمت در جایی نزدیک به سر انسان قرار بگیرد. به این ترتیب، این تکنولوژی را می‌توان در کلاه یا حتی عینک تعبیه کرد، اما به گفته سینکلر در حال حاضر بهترین گزینه همان دیوایس گردن‌آویز است.

اتصال رادیویی، نمایشگر، سنسورهای حرکتی سه‌گانه، مجموعه باتری و سیستم مدیریت انرژی از جمله اجزای Mojo Lens هستند، اما سیستم پاور لنز هنوز برای کار کردن در چشم آماده نبوده و در حال حاضر این لنز به ناچار با بازوبند کوچکی اتصال دارد که کاربر باید به همراه داشته باشد تا انرژی مورد نیاز لنز را تأمین کند. گفتنی‌ست، در پیش‌نمونه کنونی، برای جابه‌جایی داده‌ها به لنز (به منظور نمایش در نمایشگر) از یک تراشه بی‌سیم استفاده شده است.

درون Mojo Lens یک تراشه کوچک به نام Arm Cortex M0 کار گذاشته شده که جابه‌جایی داده رمزگذاری‌شده به لنز و همچنین مدیریت انرژی را بر عهده دارد. کامپیوتر گردن‌آویز نیز وظیفه اجرای اپلیکیشن‌ها، تفسیر داده‌های مربوط به ردیابی چشم و به‌روزرسانی جاگذاری تصاویر در چرخه‌های 10 میلی‌ثانیه‌ای را بر عهده دارد.

درو پرکینز (Drew Perkins)، مدیرعامل Mojo Vision، نخستین فردی خواهد بود که این لنزهای هوشمند را روی چشمان خود امتحان می‌کند و پس از مدیرعامل، نوبت به سایر عوامل اجرایی شرکت می‌رسد. شرکای ورزشیِ Mojo Vision نیز اعلام کردند که به‌زودی با انجام برخی آزمایش‌ها به بررسی کارکرد این لنزها در هنگام انجام ورزش‌های مختلف خواهند پرداخت.

مورد دیگری که Mojo Vision در حال کار کردن روی آن است، استفاده پزشکی از این لنزها برای کمک به افراد کم‌بیناست، که البته به زمان بیشتری نیاز دارد. برای این منظور، یک دوربین ثانویه با رزولوشن بالا نیاز است که باید در یک عینک تعبیه شده یا از گوش کاربر آویزان شود. به این ترتیب، زمانی که شخص به منظره‌ای نگاه می‌کند، دوربین یادشده تصویری از همان منظره را با رزولوشن بالا ثبت کرده، این تصویر در لنز پدیدار می‌شود و کاربر در صورت نیاز می‌تواند با زوم کردن، آن را به شکل بهتری مشاهده کند.

تمام این قابلیت‌ها زمانی عملی می‌شوند که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) این محصول را به عنوان لنز تماسی به رسمیت شناخته و سلامت آن را تأیید کند. در حال حاضر Mojo Vision مشغول گرفتن این مجوز از FDA است. البته لازمه این امر آن است که Mojo Lens به عنوان یک محصول پزشکی در نسخه‌های متنوع به تولید برسد. همچنین، برای آنکه این لنزها ظاهر عادی‌تری داشته باشند، بایستی بخش سخت‌افزاری داخل آنها با یک عنبیه مصنوعی پوشانده شود.

InWith

یکی دیگر از کمپانی‌های فعال در عرصه تولید لنزهای تماسی هوشمند، شرکت InWith است. در رویداد CES 2022 کمپانی InWith گام‌ها را فراتر گذاشت و اعلام کرد که موفق به تولید نخستین لنز هوشمند نرم شده است. ظاهرا InWith این لنزها را با چشم‌انداز خود از پدیده متاورس و نقش تکنولوژی پوشیدنی در آن، طراحی کرده است.

شاید با نگاه به تبلیغات لنزهای تماسی InWith این طور برداشت کنید که شرکت در توصیف محصول خود اغراق کرده و فکر کنید این لنز واقعی نباشد. اما حضور InWith در رویداد CES و به اشتراک گذاشتن موارد ادعاشده با کاربران، نشان می‌دهد این شرکت در مسیر درستی قدم گذاشته است. یکی از جالب‌ترین قابلیت‌های لنزهای انعطاف‌پذیر InWith آن است که برای تأمین انرژی مورد نیاز خود به باتری نیاز نداشته و این انرژی را از پلک زدن کاربر به دست می‌آورند. همچنین، این لنزها مجهز به مکانیسم فوکوس خودکار بوده و افرادی که دچار کم‌بینایی هستند، با استفاده از این محصول نیازی به عینک‌ یا لنزهای تماسی دیگر نخواهند داشت.

نکته دیگر، طراحی این لنزها با سناریوی واقعیت افزوده است. به عنوان مثال، تصور کنید در یک جاده مشغول رانندگی هستید. به گفته مایکل هیس (Micheal Hayes)، مدیرعامل InWith، چنان‌چه در این حالت لنزهای هوشمند این شرکت را به چشم داشته باشید، می‌توانید اطلاعات مفیدی را مرتبط با همان جاده جلوی چشمان خود ملاحظه کنید، از جمله اینکه حداکثر سرعت مجاز در آن جاده چه‌قدر است؟ من به سمت کدام مسیر در حرکتم؟ خروجی بعدی کجا و چند کیلومتر جلوتر است؟

گوگل، سامسونگ و سونی

طبق گزارشی که اخیرا از سوی وب‌سایت معتبر Global Market Vision منتشر شد، در چند سال آینده کمپانی‌های گوگل، سامسونگ و سونی مهم‌ترین بازیگران عرصه لنزهای تماسی هوشمند خواهند بود. گوگل چندین سال است که در این زمینه مشغول فعالیت است. گوگل پیش از این در سال 2014 از برنامه خود جهت تولید لنز تماسی هوشمندی برای بیماران دیابتی خبر داده بود. طبق ادعای گوگل، این لنز می‌توانست با ردیابی سطح گلوکز خون، به بیماران مبتلا به دیابت کمک کند.

بعدها جامعه علمی ثابت کرد که هیچ ارتباطی بین گلوکز موجود در شبکیه چشم و گلوکز خون وجود ندارد. به همین دلیل، پروژه تولید این لنز نیز متوقف شد. اما علی‌رغم ناتمام ماندن این پروژه، چارچوب کلی و مبنای این پروژه همچنان در جای خود باقی‌ست. سامسونگ نیز چند پتنت‌ در این زمینه به نام خود ثبت کرده است، از جمله پتنتی مربوط به لنزهای تماسی هوشمندی که درون آنها دوربین تعبیه شده است. درست است که بین ثبت یک پتنت و تولید محصول نهایی از آن، فاصله زیادی وجود دارد، اما مطمئنا این شرکت کره‌ای دوست ندارد در این صنعت جدید از رقبای خود عقب بیفتد.

لنزهای تماسی هوشمند چه زمانی وارد بازار خواهند شد؟

برآورد دقیق زمان ورود این محصولات به بازار کمی دشوار است، اما مطمئنا کمتر از 20 سال خواهد بود! به گفته تحلیلگران بازار، رقابت بین غول‌های تکنولوژی برای ساخت لنزهای تماسی هوشمند از مدت‌ها قبل آغاز شده است. در این میان، تنها چیزی که پیشرفت در این عرصه را متوقف کرده، خود تکنولوژی است؛ تکنولوژی که به موجب آن بتوان باتری‌ها را در اندازه بسیار کوچک به تولید رساند تا درون لنزها جا بگیرند؛ تکنولوژی که بتوان با خیال راحت و امنیت بالا، این نوع باتری را در نزدیکی چشم قرار داد؛ تکنولوژی مورد نیاز برای توسعه نمایشگرهای کم‌مصرف درون لنزها؛ و نهایتا تکنولوژی که امکان ساخت تراشه‌های کوچکی را فراهم کند که به‌راحتی درون لنزها تعبیه شوند.