واحد خبر mobile.ir : موسسه پژوهشی کانترپوینت در گزارشی تازه از کاهش برآورد خود از میزان عرضه جهانی گوشی‌های هوشمند در سال جاری میلادی خبر داده است. بر اساس تحلیل کارشناسان این موسسه که در روز پنج‌شنبه 30 سپتامبر 2021 (8 مهر 1400) منتشر شد، پیش‌‌بینی می‌شد که عرضه اسمارت‌فون در سال جاری میلادی به مرز 1.45 میلیارد دستگاه برسد و 9 درصد افزایش سالیانه را ثبت کند. اما کانترپوینت حالا با توجه به کمبود تراشه‌های مورد نیاز برای ساخت گوشی هوشمند، تخمین اولیه خود را به 1.41 میلیارد دستگاه کاهش داده که البته همچنان از رشد سالانه 6 درصدی حکایت دارد.

کمبود قطعات نیمه‌رسانا که از سه‌ماهه پایانی سال گذشته آغاز شده، همچنان ادامه دارد و صنعت موبایل را تحت فشار بی‌سابقه‌ای قرار داده است. صنعت اسمارت‌فون که در سال 2020 به شدت تحت تأثیر امواج بیماری Covid-19 قرار گرفته بود، با آغاز سال جدید و چشم‌انداز پایان همه‌گیری، اندک اندک به مدار رشد بازگشته و جهشی نیرومند را تجربه کرده است. تولیدکنندگان گوشی هوشمند برای پاسخ به تقاضای انباشته‌شده مصرف‌کنندگان میزان تولید خود را افزایش داده‌اند و از ابتدای امسال سفارش قطعات مورد نیاز را به زنجیره تأمین ارسال کرده‌اند. با این حال، برخی از سازندگان اسمارت‌فون تنها 80 درصد از حجم قطعات کلیدی مورد نیاز خود را در سه‌ماهه دوم سال 2021 دریافت کردند و به نظر می‌رسد شرایط به تدریج در حال بدتر شدن بوده است. چرا که گروهی از سازندگان در فصل سوم امسال از تحویل 70 درصد از درخواست‌های قطعات خود خبر داده‌اند که به طور طبیعی این بحران را تشدید خواهد کرد. بر اساس بررسی پژوهشگران کانترپوینت، حدود 90 درصد از فعالان صنعت تحت تأثیر شرایط کمبود قطعه در بازار قرار گرفته‌اند و همین مسئله بر پیش‌بینی آن‌ها از میزان عرضه در نیمه دوم امسال اثر گذاشته است.

اگر چه کمبود قطعات نیمه‌رسانا از سه‌ماهه چهارم 2020 تولیدکنندگان را با دشواری مواجه ساخته بود، اما فعالان این صنعت توانستند با وجود کاهش موجودی‌ قطعاتی مانند آی‌سی درایور نمایشگر (DDI) و آی‌سی مدیریت انرژی (PMIC) به رشد خود ادامه دهند. امری که با برنامه‌ریزی و سفارش پیشرفته، در کنار ذخیره‌سازی اجزای مهمی همچون چیپ‌ست‌های موبایلی و حسگرهای دوربین امکان‌پذیر شد؛ قطعاتی که در مقایسه با DDI یا PMIC از ارزش و حساسیت بیشتری برخوردارند. AP یاApplication Processor اصطلاحی است که برای اشاره به تراشه‌های گوشی هوشمند به کار گرفته می‌شود. به طور مثال A15 Bionic چیپ‌ست پردازشی سری آیفون 13 است.

با این حال فشار بر صنعت نیمه‌رسانا ادامه دارد و با وجود فعالیت کارخانه‌های تولید تراشه با ظرفیت کامل، صنعت اسمارت‌فون همچنان در تأمین قطعات مورد نیاز با دشواری مواجه است. به طوری که انبار شرکت‌ها که پیش از این پر از قطعات ذخیره‌شده بودند، به سرعت خالی می‌شوند و قطعات جدید مطابق انتظار و نیاز، جایگزین اجزای مصرف‌شده نمی‌شوند.

این امر حتی تأمین قطعات حساسی مانند پردازنده‌ها را نیز به چالش تبدیل کرده که بیش از همه با نرخ بازده پایین در خط تولیدهای تازه‌تأسیس مرتبط است. از این رو در شرایطی که این وضعیت احتمالاً تا مدتی ادامه خواهد یافت، به نظر می‌رسد سبب زنجیره‌ای از واکنش‌ها در صنعت موبایل خواهد شد. تولیدکنندگان پردازنده از جمله کوالکام و مدیاتک که برای تولید تراشه به ترتیب به سامسونگ و TSMC متکی هستند، با مشکلاتی در تأمین اجزای مورد نیاز مواجه شده‌اند. همین مسئله میزان تأمین پردازنده را توسط آن‌ها کاهش داده و به نوبه خود سطح تولید گوشی هوشمند را نیز پایین‌تر از پیش‌بینی‌ها تثبیت کرده است.

تام کانگ (Tom Kang)، یکی از مدیران پژوهشی کانترپوینت با اشاره به وضعیت زنجیره تأمین این صنعت می‌گوید «به نظر می‌رسد کمبود قطعات نیمه‌رسانا بر همه برندهای حاضر در این اکوسیستم تأثیر گذارده است و سامسونگ، اوپو و شیائومی از این وضعیت متأثر شده‌اند. از این رو ما پیش‌بینی قبلی خود را کاهش داده‌ایم. البته به نظر می‌رسد که اپل در این میان انعطاف‌پذیرترین [تولیدکننده] بوده و از کمبود چیپ‌ست‌های پردازشی کمترین تأثیر را دیده است.»

با آن که تحلیل‌گران کانترپوینت درباره علت توان اپل برای جلوگیری از این مسئله توضیحی نداده‌اند، درک چرایی این امر در مجموع دشوار نیست. اپل به عنوان مشتری اصلی شرکت TSMC (بزرگ‌ترین تراشه‌ساز مستقل جهان) به طور طبیعی از مزایای ویژه‌ای برخوردار است و نه تنها قطعات مورد نیاز را به صورت منظم دریافت می‌کند، بلکه از مزایای قیمتی نیز برخوردار است. چنان که با وجود افزایش 20 درصدی قیمت چیپ‌های TSMC از ابتدای ژانویه 2022، اپل تنها 3 درصد بالاتر از سال گذشته برای تراشه‌های خریداری‌شده پرداخت خواهد کرد. در واقع کمپانی آمریکایی بیش از 20 درصد از درآمد TSMC و کمتر از 20 درصد از سود آن را تأمین می‌کند و از این رو در ذهن مدیران شرکت تایوانی جایگاه خاصی دارد.

با این حال ابرشرکت آمریکایی نیز مشکلات خاص خود را دارد؛ چرا که چندی پیش TSMC از دشواری‌های موجود برای تولید تراشه 3 نانومتری A16 Bionic در سال آینده خبر داد. به این ترتیب ساخت تراشه با این فناوری احتمالاً تا A17 Bionic و سری آیفون 15 به تعویق خواهد افتاد. معنای این تأخیر برای اپل آن است که با افزوده شدن ترانزیستورهای کمتر به A16 Bionic، عملکرد و بهره‌وری انرژی در خانواده آیفون 14 با چالش مواجه خواهد شد.

به بیان دیگر A16 Bionic در سال 2022 همچنان با معماری 4 نانومتری ساخته می‌شود و اگر مشکلات مربوط به تولید در فرایند 3 نانومتری به موقع برطرف شود، A17 Bionic احتمالاً نخستین چیپ‌ست تولیدی برای اسمارت‌فون خواهد بود که با این لیتوگرافی ساخته می‌شود.

البته دوست‌داران اپل امیدوارند که این شرکت همچنان به کار روی A16 Bionic ادامه دهد چرا که CPU حاضر در A15 Bionic در مقایسه با A14 Bionic پیشرفت اندکی داشته است؛ زیرا شماری از مهندسان اپل در بخش طراحی تراشه، واحد خود را ترک کرده‌اند و همین امر به روند ارتقاء قطعات آسیب رسانده است.

از لحاظ تعداد، ترانزیستورهای به کار رفته در A15 Bionic با 27 درصد افزایش از 11.8 میلیارد در A14 Bionic به 15 میلیارد واحد رسیده‌ است. به علاوه، تراکم تعداد ترانزیستور (تعداد ترانزیستورهای حاضر در هر میلی‌متر مربع) از 134.09 میلیون در سری سال پیش به 135.14 میلیون عدد در تراشه امسال افزایش یافته است.

با آن که اپل توانسته گوشی آیفون را از آسیب‌های ناشی از کمبود تراشه مصون نگاه دارد، اما اعتراف کرده است که دیگر محصولات شرکت، از جمله آی‌پد و مک‌، در سه‌ماهه منتهی به ژوئن سال جاری میلادی دچار مشکل شده‌اند.

در میان سایر تولیدکنندگانی که به دلیل کمبود تراشه مجبور به اصلاح خطوط تولید شدند، گوگل نیز به ناچار عرضه محصول میان‌رده خود یعنی Pixel 5a را به ایالات متحده و ژاپن محدود کرده است.